MONOCULTURE | Een recent verhaal

Maryam Najd (°1969) is afkomstig uit Teheran maar woont en werkt al vele jaren in Antwerpen. Ze werkt zowel zuiver abstract – met subtiele kleurgradaties – als thematisch figuratief. Wat op het eerste zicht ver uiteenlopende bekommernissen lijken, blijken twee kanten van dezelfde medaille. De meest onmiddellijke toegang geeft ze in haar figuratieve schilderijen; ze tonen een reflectief artistiek proces dat de maatschappelijke tegenstellingen tussen de beide culturen vervlecht dan wel ontrafelt. Najd plaatst de beklemmende en conflict-beladen context van het Midden-Oosten tegenover het utopie van de Westerse ‘vrijheid’. Op die manier voert ze een open maar kritische dialoog tussen twee tegengestelde werelden.

Weerkerende thema’s in haar werk zijn lichamelijkheid versus spiritualiteit, de vrijheid van de Westerse vrouw zoals die tot uiting komt in de problematiek van het naakt versus de versluierde vrouwelijkheid, en het zichtbare versus het onzichtbare, bijvoorbeeld het mysterieuze bestaan van anonieme vluchtelingen, migranten of wereldreizigers. In haar schilderijen gebruikt Najd beelden die in hun essentie de meest actuele existentiële vragen oproepen. Maryam Najd zoekt telkens het brandpunt op waar de uitersten mekaar raken. Twee mensen wandelen bij zonsondergang achteloos langs de branding van de zee, maar op de voorgrond van het schilderij ligt een man languit op het strand; gewikkeld in een akelige soort thermische omhulling van glimmende folie.

Met veel empathie maar toch zonder pathetisch te worden portretteert Maryam Najd haarscherpe personages in al hun menselijke waardigheid. In haar portretten voel je de hand van de kunstenares die haar kunnen situeert binnen de Europese traditie waarvan ze deel uitmaakt, maar ze laat toch haar Oosterse blik daarvoor niet achterwege. De migranten zijn geen verpauperde bedelaars, maar elegante en trotse personages in een noodlottige situatie.

In haar werk trekt de kunstenares steeds onverwachte lijnen, bijvoorbeeld tussen herkomst en hunker, tussen utopie en ideologie, of tussen individualiteit en verdoken schoonheid. Uiteindelijk draait alles om het begrip vrijheid, niet alleen als streefdoel op zich, maar ook als filosofisch begrip en als een blijvende vraag. Is vrijheid een recht of een gunst? Een uitdaging of een beproeving? En wat met de vrijheid om te zondigen?