MONOCULTURE | Een recent verhaal

Dimitri Venkov: conceptuele actualiteit

Dimitri Venkov (Akademgorodok, 1980) volgt in Moskou de opleiding Video en Nieuwe Media aan de Rodchenko Art School en behaalt vervolgens zijn Master in Arts aan de Universiteit van Oregon. Zijn videowerk biedt ons een soort visuele antropologie. Zijn werken handelen over het historische en politieke landschap van Rusland en onderzoeken de traditionele genres van beeldvorming – van documentaire tot sciencefiction. Tegelijk stelt hij de objectieve representatie van de werkelijkheid in vraag. Elk werk is het resultaat van een langlopend onderzoeksproces dat telkens tot een unieke filmische benadering van de werkelijkheid leidt, doorspekt met poëzie en ontroering. Weerkerende thema's zijn de invloed van politiek en ideologie op de samenleving, en het dagelijkse bestaan in de moderne stad.

Doordat Venkov opgroeit in Akademgorodok, een Sovjet-stad van wetenschappers en het educatieve ontwikkelingscentrum van Siberië. komt hij al vroeg in aanraking met technologie en wetenschappelijk vooruitgangsdenken. Deze voelbare onderstroom heeft grote invloed op zijn manier van filmmaken: er zit een academische strengheid in vervat die de artistieke esthetica alleen maar versterkt. De kern van zijn films bestaat steeds uit een formele of structurele stelling waar de film vervolgens op voortbouwt, waardoor de waarneembare werkelijkheid in een extreme, ongewone of op z’n minst verrassende context wordt geplaatst.

In zijn meermaal bekroonde kortfilm “Een reis door Muscovy” zet hij de werkelijkheid letterlijk op z’n kop. We krijgen een tweelingstad van Moskou te zien, maar dan ondersteboven gefilmd, waardoor de gebouwen onherkenbaar worden maar toch hun indrukwekkende architectonische rechtlijnigheid behouden. Via architectuur en muziek vertelt Venkov het verhaal van een esthetische evolutie die gedreven wordt door een ideologische evolutie. De skyline van de meest statige gebouwen van de voorbije eeuwen wordt plots getransformeerd tot een bevreemdend spiegelbeeld van zwevende gebouwen die zich als massieve ruimteschepen doorheen het luchtruim lijken te bewegen. De parade wordt ondersteunt door de heroïsche melodie van het Russische volkslied, want de kunstenaar schuwt ook zelden de ironie.

Als filmmaker stelt Venkov zich niet op als een afstandelijk waarnemer, maar eerder als een betrokken insider die wil aantonen hoe hij de wereld om zich heen ervaart en ziet evolueren. Terwijl de vormentaal gestructureerd is, en esthetisch bijna conceptueel te noemen is, zijn zijn thema’s steeds historisch en politiek beladen. Deze opmerkelijke combinatie van conceptuele actualiteit leidt in 2016 tot het videowerk “Krisis”, dat door het M HKA wordt aangeworven via het samenwerkingsverband met de V-A-C Foundation uit Moskou. Het betreft een opmerkelijke filmische re-enactment van een Facebook-discussie tussen Russische en Oekraïense kunstenaars die tijdens de protesten in Maidan (in 2013) met elkaar in discussie gaan over het neerhalen van het standbeeld van Lenin. Het debat onthult een samenleving die diep verdeeld is door zowel historische, politieke als esthetische uiteenlopende waarden. Zo geeft Venkov een artistieke wending aan de tragiek van de dagelijkse realiteit.

(HW)