MONOCULTURE | Een recent verhaal

Friedrich Nietzsche, Die Geburtder Tragödie aus dem Geisteder Musik (The Birth of Tragedy from the Spirit of Music), ca. 1930
Published by Verlag von Philipp Reclam
Collection M HKA, Antwerp 

Friedrich Nietzsche (1844-1900) is een van de dubbelzinnigste en invloedrijkste figuren van het moderne denken. Men deed en doet vaak beroep op de filosoof, maar op erg verschillende en vaak ambivalente wijzen. Er is een vroege associatie tussen zijn denken en het nazisme, gepromoot door zijn zus Elisabeth Förster – Nietzsche, die postuum zijn niet – gepubliceerde werken redigeerde om ze te doen passen in haar nationalistisch ideeëngoed, en die Nietzsches eigen standpunt en tegen nationalisme en antisemitisme negeerde. Nietzsches complex filosofisch oeuvre stelt de waarden en motieven in vraag die verschuild gaan achter de trad itionele westerse cultuur (filosofie, religie, moraliteit), door hun inconsistenties aan te tonen. Zijn vroege werk De geboorte van de tragedie uit de geest van de muziek (1872) is een studie van de oorsprong en ontwikkeling van de Griekse tragedie. Nietzsche deconstrueert de heersende idealistische perceptie van de Griekse cultuur als weerspiegeling van orde en optimisme. Daartegenover plaatst hij de Griekse dichotomie van wat hij de apollinische en dionysische elementen noemt. Het eerste wordt geassocieerd met individualisering, beheersing, harmonie en orde; het tweede, tegenovergestelde principe, werkt als een chaotische kracht en een extatische ontbinding van de individualiteit. Volgens Nietzsche zijn deze twee principes onafscheidelijk van elkaar, en is het uit hun samensmelting dat een groot kunstwerk ontstaat. Het boek, een klassieker in de geschiedenis van de esthetiek, had een blijvende invloed op de kunst van latere periodes, en in het bijzonder op het Duitse expressionisme.