MONOCULTURE | Een recent verhaal

Simone de Beauvoir, Pour une Morale de l'Ambiguïté (The Ethics of Ambiguity), 1947
Published by Librairie Gallimard
First edition
Collection M HKA, Antwerp 

In Pour une morale de l’ambiguïté (naar het Nederlands vertaald als Pleidooi voor een moraal der dubbelzinnigheid) schets filosoof Simone de Beauvoir (1908-1986) het leven van een mens als voortdurende spanning tussen object en subject, lichaam en geest, dood en leven, nutteloosheid en zingeving. Ze spreekt over de fundamentele ambiguïteit van de menselijke conditie. Filosofen hebben doorheen de geschiedenis altijd geprobeerd deze dubbelzinnigheid te ontkennen, te verbergen of op te heffen. In hun zoektocht naar de waarheid negeren ze belangrijke eigenschappen van het leven zoals toeval, contradictie en pluraliteit. Volgens de Beauvoir vormt net het erkennen en aanvaarden van onze ambiguïteit de basis voor een geloofwaardige, progressieve en menslievende ethiek. Deze moraal vertrekt vanuit de vrijheid die een mens in staat stelt zichzelf en de door hem of haar gewenste wereld te realiseren. Hoewel er volgens de Beauvoir geen vooraf bepaalde universele wetten zijn waarop een moraal zich kan baseren, leidt dit niet tot willekeur. Vanuit ambiguïteit en vrijheid ontwikkelen mensen een moreel bestaan dat na verloop van tijd een eigen samenhang krijgt. Waar het volgens de Beauvoir om gaat, is wat we met onze vrijheid doen en hoe we deze niet enkel op onszelf, maar ook op de wereld kunnen richten door engagementen aan te gaan en verantwoordelijkheden op te nemen. Op die manier plaatst een persoon zich actief in de wereld en wordt het verwezenlijken van de eigen vrijheid tegelijk gekoppeld aan de verbondenheid met andere mensen. De Beauvoir redeneert dat als we onze ambiguïteit aanvaarden, de relatie met de ander er nooit een kan zijn van dominantie, onderdrukking of assimilatie. Een morele omgang met medemensen stelt ons in staat de wereld met elkaar te delen en kan vervolgens ook leiden tot politieke en sociale verbindingen.