MONOCULTURE | Een recent verhaal

VOKS Bulletin was een Engelstalig cultureel tijdschrift dat in Moskou werd uitgegeven door de USSR Society for Cultural Relations with Foreign Countries, een internationale organisatie met parallelle nationale afdelingen over de hele wereld. Dit nummer bevat een artikel van de hoofdre dacteur van het tijdschrift, Sovjetkunstcriticus en prominent partijlid Vladimir Kemenev. Het artikel getiteld Aspects of Two Cultures is in de eerste plaats een typisch voorbeeld van kunstkritiek in de USSR. Kemenev opent met verschillende citaten uit – en verwijzingen naar – de geschriften van Karl Marx en stelt dat de vijandigheid en het antidemocratische karakter van het kapitalistische systeem zullen leiden tot de onvermijdelijke val van de moderne burgerlijke cultuur. Hij onderstreept de nauwe banden tussen anti-humanisme en antirealisme en plaatst de kunst van het socialistisch realisme tegenover de decadente westerse kunst. Om zijn ideeën kracht bij te zetten levert hij ook een analyse van het Europees modernisme, maar toch is het duidelijk dat Kemenevs belangrijkste kritiek gericht was op Amerikaanse kunstenaars – als de belangrijkste promotors van 'gedehumaniseerde' kunst. Het artikel trok de aandacht van Clement Greenberg, de beroemde voorstander van het abstract expressionisme, die het op zijn beurt scherp bekritiseerde in zijn tekst voor de Partisan Review ('Irrelevance versus Irresponsibility', Partisan Review (1948), vol. 15 nr. 5. p. 573-579). Deze polemiek tussen twee critici is een vroeg voorbeeld van controverses rond figuratieve en abstracte kunst. Dat zou het centrale onderwerp worden van de Koude Oorlog op cultureel vlak. Het begin van de Koude Oorlog leidde ook tot een transformatie in het beleid van de Partisan Review. Het tijdschrift, gekend als de belangrijkste uitgever van Greenbergs geschriften, ontving in de jaren 1950-60, samen met tal van andere culturele instellingen, financiering van de CIA.